RECHT IN ZICHT: ‘Gij zult geen valse getuigenis spreken'

Max Wijdeveen van het ms Ameland heeft het zwaar. Hij zit midden in een vechtscheiding, zijn stuurman is kwaad van boord gestapt en nu heeft hij ook nog ruzie met zijn boekhouder.

Zijn aanstaande ex vertelt in hun vriendenkring en tegen haar advocaat allerlei leugens. Hij zou haar geslagen hebben, hun dochtertje hebben misbruikt en altijd dronken zijn geweest - ook tijdens het varen. Ze heeft van het vermeende misbruik zelfs aangifte bij de politie gedaan.

Zijn stuurman bazuint rond dat er met hem niet te werken is, dat hij onredelijke dingen van zijn personeel eist en een onbeschofte hufter is. En onlangs hoorde hij via via dat zijn boekhouder tegen een aantal mensen heeft verteld dat hij zich niet aan de regels houdt, onderbemand vaart en in financiële problemen zit.
Wijdeveen belt zijn advocaat mr Specialis met de vraag wat hij daaraan kan doen. Hij vindt het vreselijk dat iedereen zo maar van alles over hem roept. Is hier geen sprake van belediging, smaad, laster, een valse aangifte..?

Mr Specialis steekt van wal:

Er is sprake van belediging als je iets negatiefs over een ander zegt. Iemand onbeschoft of onredelijk noemen, is een belediging. Het is mogelijk daar aangifte van te doen, maar de kans op vervolging is erg klein. Zeker als er sprake is van een arbeids- of relatieconflict zeggen mensen nu eenmaal wel eens onaardige dingen over elkaar.

De beste oplossing is de ander erop aan te spreken, met indien nodig de waarschuwing dat er - als het niet stopt - aangifte zal worden gedaan. Belediging is een klachtdelict. Er wordt pas strafrechtelijk vervolgd als iemand bij de politie aangifte doet. De uitlatingen van de stuurman zijn te beschouwen als belediging.
Er is sprake van smaad, wanneer je iemand opzettelijk zwart maakt door dingen te zeggen of schrijven die de ander in een kwalijk daglicht zetten.

Het is vaak lastig vast te stellen of iets al dan niet waar is. Wanneer je aangifte doet van smaad, moet je dat uiteraard ook kunnen aantonen.  Dat bewijs is makkelijker te leveren, wanneer de uitlatingen op papier staan of via Facebook zijn gedaan. Als het klopt dat de boekhouder nare verhalen over Wijdeveld vertelt, kan dat worden beschouwd als smaad.  Indien dat door het Openbaar Ministerie bewezen wordt geacht, kan dat bestraft worden met een flinke geldboete of zelfs een taak- of gevangenisstraf.

 
Er is sprake van laster wanneer je iemand opzettelijk en dus bewust beschuldigt van iets dat niet waar is. Bij laster beschuldig je iemand dus op basis van leugens en is er sprake van een  lasterlijke aanklacht.
De meest nare varianten zijn de valse aangifte en de valse getuigenverklaring. Op beide staan, mits bewezen, forse straffen - variërend van een geldboete van een paar duizend euro tot een gevangenisstraf van een jaar.

De aangifte van de ex inzake het vermeende misbruik van het dochtertje zou een valse aangifte kunnen zijn, mits bewezen kan worden dat de vrouw op het moment van aangifte wist dat het niet waar was. Maar het blijven lastige zaken, waar bij aangifte vaak de spreekwoordelijke beerput nog verder wordt opengetrokken.

Ynke Ooijkaas is advocaat bij Boonk Van Leeuwen Advocaten te Rotterdam en gespecialiseerd in vervoers-, binnenvaart- en handelsrecht. Ze geeft juridische ondersteuning aan diverse binnenvaartorganisaties alsook aan de zogenaamde ‘bruine vloot’.