De overheid veroorzaakt schade: en dan…?

Schipper Seinen heeft problemen met de overheid. Het ene geval gaat over de ligplaats die Seinen heeft, aan de ene kant van de brug. Als hij onder de brug door wil, gaat de brug open. In verband met onderhoud moet de brug een jaar dicht: tussentijdse openingen zijn niet mogelijk. Daarnaast heeft Seinen door onverwachte problemen met een sluisdeur eerder een paar weken min of meer opgesloten gelegen in een stad.

Seinen vindt dat de overheid te gemakkelijk met zijn belangen omgaat en belt zijn advocaat mr Lex Specialis voor advies. Kan een burger of bedrijf iets doen als deze door acties van de overheid wordt benadeeld?

Mr Specialis legt uit: de overheid heeft taken die zij moet uitvoeren, maar het kan dat burgers of bedrijven hierdoor schade lijden (zoals bijvoorbeeld onderhoud aan een burg). Het uitgangspunt van de overheid is dat de burger in principe opdraait voor zijn eigen kosten. In bijzondere gevallen is het soms mogelijk om van de staat geld te krijgen. Het gaat dan vaak om vergoeding van het bijzondere nadeel dat u lijdt: nadeelcompensatie.

Nadeelcompensatie

Om in aanmerking te komen voor nadeelcompensatie moet u voldoen aan bepaalde eisen:

1.            Er moet sprake zijn van een ‘speciale last’; u wordt onevenredig zwaar getroffen in vergelijking met anderen in min of meer dezelfde positie (een beetje overlast moet iedereen accepteren);

2.            Er moet sprake zijn van een ‘abnormale last’; het overheidshandelen moet flinke gevolgen hebben, zoals enorme omzetdaling of forse extra kosten (een beetje schade moet iedereen accepteren).

Uitgangspunt bij nadeelcompensatie is vergoeding van een deel van de schade; geen vergoeding van alle schade.

Let daarnaast op de volgende punten:

-              Als u uw schade (bijvoorbeeld via uw verzekering) vergoed hebt gekregen, hebt u geen recht op nadeelcompensatie;

-              Op grond van de zogenaamde ‘bagatel’-regel komt schade onder de 500 euro voor particulieren/ 1.000 euro voor bedrijven dan wel een minimumforfait van 2 procent van de jaaromzet niet voor vergoeding in aanmerking;

-              Meedoen aan de maatschappij betekent risico lopen. Er wordt daarom altijd een bedrag in mindering gebracht vanwege het ‘normale maatschappelijk risico’ of ‘normale ondernemersrisico’;

Van belang is of de schade voorzienbaar was of niet. Als u problemen kon voorzien, krijgt u de schade die daarvan het gevolg is niet vergoed (voorbeeld: als u een huis koopt naast een rijksweg kunt u geen vergoeding krijgen voor geluidsoverlast).

Elke burger heeft de plicht zijn schade zo veel mogelijk te beperken. U kunt dus niet afwachten en de rekening voor de schade aan de overheid presenteren. U moet zelf actief de schade beperken.

Het voordeel dat u van werkzaamheden heeft, kan tegen de nadelen die u ondervindt worden weggestreept (gesteld kan worden dat door het plegen van onderhoud aan de brug, de brug straks weer jaren probleemloos op en neer kan; iets waar Seinen profijt van heeft).

Als er sprake is van overmacht bij de overheidsinstantie is de overheid niet gehouden tot betaling van enige schadevergoeding. Sluisdeuren die het plotseling begeven, kunnen overmacht opleveren.

Ynke Ooijkaas is advocaat bij Boonk Van Leeuwen Advocaten te Rotterdam en gespecialiseerd in vervoers-, binnenvaart- en handelsrecht. Ze geeft juridische ondersteuning aan diverse binnenvaartorganisaties alsook aan de zogenoemde ‘bruine vloot’.