Overslaan en naar de inhoud gaan
boier
Hoge hakken in de haven: Marjolein Boer (links) van het havenbedrijf en Carolien Vat-Sandee van PortXL. Foto Erst Bode
Carolien Vat-Sandee en Marjolein Boer omarmen de vernieuwingsdrang van de Rotterdamse haven

‘Innovatie is van ons allemaal, niet alleen voor grote bedrijven’

Marjolein Boer is sinds 2016 Manager Innovatie bij het Havenbedrijf Rotterdam, Carolien Vat-Sandee is directeur van PortXL, de accelerator organisatie die onlangs het innovatieprogramma MATCH is begonnen. Twee vrouwen die enorm enthousiast worden van innovatie, van ondernemers die iets willen bouwen en… van de Rotterdamse haven.

SANNE VERHOEFF

Marjolein: “De energie die ontstaat bij mooie innovatieve initiatieven is aanstekelijk. De Rotterdamse haven is dé plek waar al deze energiestromen letterlijk en figuurlijk bij elkaar komen.” Natuurlijk was 2020 ook op het gebied van innovatie een uitdaging, maar volgens Marjolein en Carolien zijn er genoeg ideeën. Carolien: “Het is vooral belangrijk dat ze ook worden omgezet in concrete initiatieven.” Daaraan kan MATCH een belangrijke bijdrage leveren.

Marjolein Boer voelt zich naar eigen zeggen als een vis in het water in de Rotterdamse haven. “Er komen veel werelden samen hier, dat is waar innovatie ontstaat. Ons team functioneert als het ware als een soort buitenboordmotor. We slaan een brug tussen de werelden binnen en buiten de Rotterdamse haven. De slimme haven van de toekomst is echt een co-creatie met de buitenwereld.”

Als innovatiemanager bekijkt zij samen met haar team hoe die rol van buitenboordmotor wordt ingevuld. Het doel: toewerken naar een CO2-neutrale en slimme haven. “Hiervoor kijken we met een speciale bril naar innovatieve initiatieven, welke kunnen relevant zijn voor die haven van de toekomst en hoe kunnen we die versnellen? Mooie initiatieven willen we omarmen en tot wasdom brengen.”

Nieuwe technologie
Een goed voorbeeld van het binnenbrengen van nieuwe technologie in de haven is volgens Marjolein Captain AI, de ontwikkelaar van software om veilig autonoom te kunnen varen. “Hier wordt kunstmatige intelligentie toegepast om schepen in eerste instantie efficiënter door de haven te laten varen en in de toekomst volledig autonoom. Met het toepassen van deze nieuwe technologie in de haven, kunnen we een belangrijke efficiency-slag  realiseren. Als havenbedrijf willen we, samen met onder andere de gemeente, een florerend innovatie-ecosysteem om ons heen faciliteren en innovatieve partijen aantrekken die hun ideeën in onze haven komen realiseren. Samen realiseren we die slimme haven.”

Een mooi voorbeeld van zo’n innovatieve samenwerking in de binnenvaart vindt de innovatiemanager het binnenvaartschip op waterstof dat de binnenvaartcoöperatie NPRC, Lenten Scheepvaart en chemiebedrijf Nouryon in de vaart willen brengen. “Deze innovatie levert niet alleen een bijdrage aan het verduurzamen van de vervoersketen; het is vooral een geweldig voorbeeld van hoe – door samen te werken – een ‘multiplier’ ontstaat. De groene waterstof voor dit schip, dat voor Nouryon gaat varen, wordt namelijk door henzelf geproduceerd. Echt een win-win dus. Het is goed om te zien hoe ondernemers hun nek durven uitsteken om dit soort transities te realiseren. Nieuwe ideeën willen we omarmen - binnenvaartschepen op waterstof worden immers echt de toekomst - maar daarnaast is er tevens een bestaande vloot die vernieuwd moet worden.”

MATCH
Net als de rest van de wereld, moest ook de Rotterdamse haven haar weg zien te vinden in de veranderingen die het coronavirus met zich meebracht, ook op het gebied van innovatie. De gevolgen van het coronavirus zijn groot en de Rotterdamse haven heeft haar overslag flink zien teruglopen. Toch is gebleken dat in deze tijd de gehele keten met elkaar heeft samengewerkt om de gevolgen van het coronavirus aan te pakken.

Marjolein: “Zie je het als een bedreiging of juist als kans en weet je het daarmee om te zetten in nieuwe waarde?” Volgens haar is het de typische Rotterdamse mentaliteit om deze veranderingen niet alleen samen te lijf te gaan, maar vooral ook als kans te benaderen. “Dat geldt tevens voor de klimaattransitie en de digitaliseringslag om de haven slimmer te maken. Het wordt als kans benaderd.” Het heeft onder andere geresulteerd in het programma MATCH, dat vanuit PortXL is opgestart. Marjolein: “Een mooie reactie op Covid-19 om te zorgen dat onze innovatiekracht hoog blijft. Die hebben we immers hard nodig, misschien wel harder dan ooit.”

Innovatiekracht
Carolien: “Door corona zagen we dat de focus bij bedrijven, en dat is natuurlijk heel logisch, vooral lag op het zorgen dat de operatie doordraait. Voor innovatie was dat geen positieve ontwikkeling. Bedrijven wachten nu liever even met innoveren en men is wat terughoudend met investeringen. Havengerelateerde bedrijven, de binnenvaart ook, zijn traditioneel. Ze hebben geen grote innovatieafdelingen; dat geldt voor kleine maar ook voor grote bedrijven. We dachten al vrij snel; als wij de handschoen niet oppakken; dan verliezen we best wel wat aan innovatiekracht."

"Wij wilden de risico’s ombuigen in kansen. Daarom hebben we gezegd; die fysieke bijeenkomsten gaan nu niet lukken, laten we kijken hoe we alle kennis die we hebben vergaard de laatste jaren, ten goede kunnen laten komen aan de sector. Daarom is MATCH by PortXL gelanceerd. In ieder geval een jaar lang kunnen alle havengerelateerde bedrijven hun uitdaging/vraagstuk bij ons neerleggen. Wij gaan vervolgens in ons bestand van inmiddels zo’n vierduizend innovatieve oplossingen op zoek en kijken wat past.” Matchmaking dus. Vraag en antwoord worden op deze manier bij elkaar gebracht. Carolien hoopt dat MATCH bedrijven inspireert om in kansen te denken, zodat zij vervolgens een stap durven te zetten en overgaan tot innovatie. “Het kan ze de oplossing bieden te groeien, concurrerender te worden of om duurzamer te zijn.”

Laagdrempelig
MATCH is sinds november van start gegaan en inmiddels zijn er al ruim honderd vragen binnengekomen. Die worden anoniem op de website gezet en vervolgens wordt in de database naar een oplossing gezocht. Carolien: “Zodra een oplossing wordt gevonden, hopen wij dat bedrijven zelf de volgende stap nemen en zeggen ‘wij willen in contact komen met deze startup’. Wij bieden digitale begeleiding om het proces te starten. Door de vragen op de website te zetten, hopen we dat start-ups misschien zelf ook kunnen zeggen ‘hé, daar hebben wij al een oplossing voor’. Op die manier kunnen we tevens nieuwe startups aantrekken.” De directeur van PortXL benadrukt dat MATCH laagdrempelig is.

“Vaak denken bedrijven dat het om iets groots of strategisch moet gaan. Dat hoeft helemaal niet, het mag ook een klein vraagstuk zijn dat je tijdens je dagelijkse bezigheden tegenkomt. Iets dat je graag wil aanpakken. Het gaat ook niet alleen om technologie, het kan ook gaan om een andere mindset.” Als voorbeeld daarvan noemt Carolien de ondernemers van de bevrachtingsapp 4shipping.

Suikerbieten

Via dat digitale platform is het gelukt om het vervoer van suikerbieten voor het eerst sinds lange tijd weer via de binnenvaart te laten plaatsvinden. Dit gebeurde niet meer omdat de suikerbieten tijdens het vervoer steeds teveel beschadigd werden. Ze begonnen een experiment met open top containers. Het is volgens haar een mooi voorbeeld van een ondernemer die nadacht over de vraag ‘hoe kan het wel?’ Marjolein voegt daar aan toe: “De status quo durven doorbreken, daar gaat het om.”

Carolien hoopt dat MATCH ook na Covid-19 wordt doorgezet en ook volgens Marjolein blijft innovatie onverminderd nodig. “Die haven van de toekomst komt er echt niet vanzelf. Er zijn veel vragen waar we het antwoord nog niet op hebben. Het is heel interessant is om te kijken hoe we tot oplossingen komen als we verschillende werelden bij elkaar brengen.”

Of de innovatiekracht van de Rotterdamse haven sinds maart, de intrede van het coronavirus, op peil is gebleven? Het is misschien nog wat vroeg om nu al een conclusie te trekken, maar vanuit innovatie-oogpunt ziet Marjolein dat er nog steeds innovatieve projecten van de grond komen. “Bij SmartPort is het aantal onderzoeksvragen niet achteruitgegaan, we zien hoeveel vragen er al bij MATCH zijn binnengekomen; het lijkt erop dat er nog steeds voldoende aandacht is voor innovatie.  De vraag is alleen; wordt dit ook omgezet in concrete initiatieven? Het is juist nu belangrijk om door te pakken. Daarom is MATCH zo belangrijk. Ik merk namelijk wel dat de headspace voor innovatie wel is verminderd, in ieder geval voor een bepaalde periode. Niet gek natuurlijk als het water je aan de lippen staat.” Carolien voegt toe: “Onder druk wordt alles vloeibaar, dus ook tijdens deze coronacrisis. Het brengt verandering teweeg. Alles is in één keer op zijn kop gezet en mensen zijn al in beweging. Laat ze dan ook deze stap zetten! Laten we schouder aan schouder doorpakken en met elkaar sterker uit deze crisis komen.”

Oproep
Nu MATCH is gelanceerd, is volgens Carolien het allerbelangrijkst dat partijen gaan deelnemen. “Innovatie wordt van ons allemaal, niet alleen voor grote bedrijven. Voor ons is echt de uitdaging, hoe we alle partijen kunnen bewegen om hieraan mee te doen. Mijn oproep voor 2021: doe mee! Lever je uitdaging in bij www.matchbyportxl.com en laat je inspireren en verrassen door wat er wél mogelijk is.”

Boer: “Nederland is een bron van innovatie op haven en maritiem gebied, wereldwijd. We hebben de potentie om voorop te lopen.” Persoonlijk kan de innovatiemanager niet wachten om weer de haven in te gaan. “Het mooiste is om de verschillende werelden letterlijk te zien samenkomen, want dan proef je ook de energie die dan ontstaat. Als we de energie van bestaande en nieuwe spelers, van partijen als Nouryon en binnenvaartondernemers en van groot, midden en kleine bedrijven weten te vermenigvuldigen; dan kunnen we de wereld aan in Rotterdam. Dat is misschien iets lastiger op afstand maar zelfs dat lukt digitaal. Ik kan niet wachten wat er gebeurt als we elkaar weer fysiek kunnen zien want dan gaan we volgens mij, met hernieuwde energie, pas echt los.”

leaderboard