Coronaschade binnenvaart verschilt enorm per sector

Een simpel antwoord op de vraag ‘wat is de impact van Covid-19 voor de binnenvaart?’ is niet te geven, zo concluderen onderzoekers van de Rabobank vandaag. De verschillen tussen de diverse ladingsegmenten, het scheepstype en het wel of niet varen met een contract zijn namelijk aanzienlijk.

Omdat op een binnenvaartschip relatief weinig mensen aanwezig zijn en ook het fysieke contact met anderen beperkt blijft, heeft de anderhalve-metersamenleving minder directe impact op de sector. Tegelijkertijd is de indirecte impact er wel. De binnenvaart vervoert namelijk goederen voor sectoren die stevig geraakt worden door het virus. Een voorbeeld daarvan zijn de autofabrieken, die (deels) dicht gingen. Omdat de binnenvaart zowel het staal aanvoert als de auto’s afvoert voor deze fabrieken, was er wel degelijk sprake van impact op verschillende deelsegmenten in de binnenvaart: er was minder handel.

En in tegenstelling tot het vrachtvervoer, zijn de gevolgen voor passagiersvaart juist wel groot en ingrijpend. Omdat er daar grote aantallen mensen op een schip zijn, zijn de gevolgen daarmee ook groter. Dit deel van de markt is dan ook hard getroffen.

Droge bulk

Vooral in de droge bulk is er sprake van een afname van lading door verschillende oorzaken. Zo zet de energietransitie door en is er daarmee minder vraag naar (het vervoer van) kolen. Ook is er minder vraag naar grondstoffen, voor bijvoorbeeld de Duitse staalindustrie. Daarentegen bleef het vervoer van bouwmaterialen goed overeind in 2020, omdat bouwprojecten afgerond moeten worden of eerder gestart zijn.

Tegelijkertijd zijn de vooruitzichten daarvoor minder positief doordat nieuwe bouwprojecten als gevolg van de stikstofcrisis waarschijnlijk uitgesteld worden. Dit zal leiden tot een afname in de volumes van het vervoer van bouwmaterialen en herstel wordt pas verwacht in 2021. Afname van volumes in droge lading zorgt voor ‘harder werken voor minder geld’ of ‘minder werken voor minder geld’. Dit ziet de bank vooral bij ondernemers die niet varen in een samenwerkingsverband of zonder contract. De grotere schepen in de droge ladingvloot (koppelverbanden en 135-meterschepen) zijn in deze markt extra kwetsbaar, doordat ze niet optimaal voor andere ladingsoorten ingezet kunnen worden.

Als de onderzoekers kijken naar de gevolgen van Covid-19, dan zijn de effecten vooral te merken aan de verminderde aan- en afvoer in de zeehavens. Inmiddels trekken de volumes containers in dit segment wel weer aan en houdt de bank zich vast aan de groeiverwachtingen voor de lange termijn. Toch verwachten de economen dat deze groeicijfers minder uitbundig zullen zijn dan in voorgaande jaren.

Tankvaart

Na twee uitzonderlijk goede jaren was het wachten op een meer ‘normaal’ jaar in de tankvaart. Na een goede start van het jaar zien de economen inmiddels dat vrachtprijzen inderdaad naar een meer ‘normaal’ niveau dalen. Door een lage olieprijs en vraag naar opslagcapaciteit werd een deel van de schepen ingezet voor opslag. Wanneer men kijkt naar de gevolgen van Cvid-19, dan is er vooral een afname te zien in het vervoer van benzine en kerosine.

Doordat de lading beperkt daalt en er voldoende financiële buffers uit vorige jaren zijn, blijven de verwachtingen van de bank voor het chemiesegment nog steeds positief. De recente groei van het aantal tankschepen en het aantal tankschepen dat op korte termijn nog in de markt komt, blijft wel een bedreiging. Als de volumes achterblijven, dan ligt het gevaar van overcapaciteit en fors lagere omzetten op de loer.

Sleep- en duwvaart

De sleepvaart is een stabiel segment binnen de markt dat nauwelijks geraakt lijkt te worden door Covid-19. Binnen het sleepsegment stellen steeds meer opdrachtgevers zoals havenbedrijven eisen aan de duurzaamheid van schepen. Dit vormt een grote uitdaging voor de ondernemers, omdat ze relatief oud materieel hebben en er weinig financiële ruimte is om te investeren.

De duwvaart vervoert vooral droge lading en heeft ook te maken met afnemende volumes van droge bulklading. Een deel van de markt voor duwvaart bestaat uit liggend opslagwerk van droge bulk en daar ziet de bank steeds minder inzet van duwbakken, doordat er minder voorraad is. Het vervoer naar de eindbestemming van de goederen loopt nog voldoende door. Onderzoeker Marco van Beek: “Gemiddeld genomen zijn de omzetten in duwvaart daarom op dit moment van een minder niveau dan voorgaande jaren.”

Passagiersvaart

De markt voor passagiersvaart (cruiseschepen) stortte in het tweede kwartaal van dit jaar volledig in als gevolg van Covid-19. De impact in dit segment is te vergelijken met wat we zien in horeca en bij hotels. Op dit moment is ongeveer 50 procent van de grotere passagiersschepen weer aan het varen waardoor ‘terug naar normaal’ nog niet van toepassing is. Rabobank: “Dit segment van de markt beschikt vaak nog wel over voldoende financiële buffers om een en ander op te vangen.”

Ondernemers in de dagrecreatievaart en de zogenoemde ‘bruine vloot’ (de traditionele zeil- en motorcharters) hebben een grotere uitdaging, aldus de bank. “Het handhaven van de anderhalve meter is op deze vaak kleinere schepen uitdagend. Het uitvoeren van noodzakelijke investeringen in de dagrecreatie is lastig, omdat de exploitatie van veel schepen de afgelopen jaren al moeizaam is. We verwachten daarom zeer moeilijke tijden voor ondernemers in deze markt”.